Abu (abu dari
tanah) : awu
Abu
(sisa pembakaran ilalang,kayu,dll) :
awu ndami
Abu
gosok : pangawu
Abu
rokok :
awu ntawaku’
Acak, lacak-acak
(mencari sesuatu) :
bolengkar
Acak,lacak-acak
(tidak teratur, rambut) : wuransang
Acu tak acu (tak
ada perhatian) : timai si parduli
Angkat : sintak
Mengangkat tangan : manintak
Acungkan
(angkat ke atas, (pedang) : manintak lima tomangkum kowi
Ada? (kata tanya) : one?
Ada! (jawab)
: onee
Mengadakan
: maniwa
Adat : adat
Adik (saudara) : tuari
Adk
kandung : tuari to tutu ne
Adik
tiri :
tuari tiri
Adik
bungsu : katatuari
Adik
laki – laki : tuari muanei
Adik
perempuan :
tuari wawinei
Adil : timai manumbuka,pusuka-suka
Beradu
pandang :
mutatontong
Adu (ayam) : muwawula manuk
Adu
(kekuatan) : mutataaben
Adu
(mulut yang mulai beranjak emosi) :
mu papa ala
..
(mulut biasa; yang wajar saja) : mu a’ala
Aduhan
(laporan) : mulapor
Aduh
(teriakan rasa sakit) : aroi
Aduk (diaduk sampai
rata) : koyo
Mengaduk
: mengoyo
Agar :
ma kuto
Agung
(kebenaran,kemuliaan,luhur) : lowen
Keagungan
(kemuliaan,luhur) : to lowen,to marange
Air : ake
Air
asin (laut) : ake ntasik
Air
panas : ake maloso
Air
dingin :
ake maraui
Air
pasang : mamuling
Air
liur :
ewe
Air
mata :
loo
Ajaib :
ajaib,herans
Ajak (permintaan
ikut) :
teele
Mengajak :
manuaa
Ajar
(didik,bimbing) :
ajar
Mengajar : mangajar
(Bahan)
ajar :
aajaren
Mengajuk : mangkuli
Akal (siasat) : akal
Akan :
mo;men
Akar :
aamu
Akar pohon : aamu ngkayu
Akar
bahar :
komansilan
Akar
timbul :
amu nawowou
Akhir :
samuri
Terakhir :
kesamuriane
Akhirat : puwiaen samuri
Akibab (akhir
suatu sebab) : wua ne;kabaliran
Akrab : maampihoan
Akte kelarihan : patik kajajadi
Actor(aktris,bintang
filem) :
to mananayang su felem
Akui (kelebihan
orang lain) :
niaku
Alamat : putantoan
Alami :
pundam
Mengalami : pundamen
Alang-alang : wala e;ye
Alas (ikar) : wila
Mangalas
(ikar) :
mamila
Alat (kenyal) :
lamut
Alat,peralatan :
pakakas
Alih (berpindah) :
peo
Beralih
(berpinda) :
mapeo
Alir(maju
bergerak,tentang air)
Mengalir :
lumulus
(air)
hujan yang mengalir : nusapa
Aliran : tatuui
Mata
air :
uusouan
Alis : kuning
Allah : to kawasa
Almanak : kalender
Almarhum
(laki-laki) : moanei tonatei
Almarhum
(perempuan) : wawuinei tonatei
Alpa (tidak
hadir) :
alpa
Alu (alat untuk
menumbuh padi) : alu
Alu
(alat untuk tumbuh cabe) :
laluroak
Amanat : tatuum;uman
Amat (sangat) :
taalos
Ambil :
a; ala
Mengambil : mangala’
Ambruk
(hancur;roboh) : ma’olo
Ampas :
kepa
Ampas kelapa :
kepa nyu
Ampas kopi : kepa ngkopi
Amplop :
amplop
Ampun :
ampung
Mohon ampun : macampung; maki ampung
Anak – anak :
torario’
Beranak; bersalin :
manganak
Peranakan; keturunan : suru
Angin :
wae’
Angin puting beliung : limpurus
Sudah mulai berangin : nuwae’e
Angkat :
sintak
Angkat tinggi – tinggi : range’an
Angkat (naik dari bawah ke atas) :
range’le
Silahkan naik ke atas : range’le mai
Angkat dari api : ambouw
Angkat dengan sendok : saup
Angkuh ; sombong :
kirayouw
Angsur;
mengangsur; cicil :
tatilukan
Ani – ani(alat
pelindung jari ketika panen padi) :
kama; kakama; papuntas
Aniaya :
apis
Menganiaya :
mangapis
Dianiaya : niapisan
Anjur; nasihat;
pesan; :
tatuun; tuun
upacara perkawinan :
sasinauw
Anjing :
kapuna
Anjing
hutan (musang) :
longkoi
Anjing
gila : kapuna puyu’
Antar(tuntun) :
ntur
Mengantar :
mun’tur
Mengantar
sambil bergandengan tangan : mamewei
Diantar :
tintur
Anting – anting;
giwang :
nganting – nganting
Antri :
mutintuu’
Mengantri :
mutatintuu’
Antuk :
pakel
Terantuk
batu :
napakel
Kaki
yang terantuk :
nusaer
Badan
yang tersentuh sesuatu benda : nutara
Anyam :
anam; sah
Mengayam
(tikar, jala ikan) : manganam
Mengayam
(bubuh,nyiru) :
masah’
Api :
putung
Apung :
matimbouw
Terapung : natimbouw
Mengapung : tinimbouw
Arak (minuman) :
tipas
Arang (tempurung) :
woeng nu rara
Arang
(belanga :
woeng nu kurin
Penuh
arang (berlumuran arang) : kawoe – woeng
Aren (pohon) :
akel
Gula aren : hula maamu’
Gula
pasir :
hula mawuro’
Arus (air sungai) :
mai’wa
Arus
(air laut) : aross
Arwah; jiwa; roh :
himukur; imukur
Asah :
eoh
Mengasah : mangeoh
Asal :
meken
Asalkan
:
maneken
Asal
(kampong) : tosuapa
Asal
– usul; keturunan manusia : totuntun; surun
Asal
– usul hewan : totutune
Asal
jadi; asal - asalan : ni asalen
Asam :
lising
Paling
asam :
malising
Asap :
suf
Berasap :
nangusuf
Diasapi : pinapasuf
Asin (garam) :
asing
Asin
(kelebihan garam) : mapar
Terasing :
naatani
Asuh :
lukar
Mengasuh
: mulukar
Asik
; senang :
kayan
Keasikan :
kumayan
Atap
(rumah) :
atup
Atap (rumbia) : atup umbia
Atap (daun silar) : atup n’silar
Atas :
wawou
Di atas : su wawou
Atau :
oree’; araa’
Atur :
ator
Aturan : atoran
Pengatur :
to mangangator
Aus :
nahihir
Awal :
polayen
Berawal :
topulayen
Awan
:
winawa
Awas :
kapia
Awet
(muda) :
masali
Awet (makanan) : taang
Ayah :
yamang; amang
Ayah kandung :
yamang totutune
Orang tua baptis (laki – laki) :
yamang sani; sarani
Ayakan/
penapis :
aya
Pengayak : aya - aya
Mengayak :
mangaya
Ayam
:
manuk
Ayam jantan :
ea
Ayam betina : wawinei
Ayam hutan :
manuk loloh
Ayun :
woyaren;
Ayunan : wawoyaren
Ayunan bayi : bue –
bue
Azab :
songsara
Azimat :
pape’nu undam pulawe’ awak
Aba : tanda
Abad : (ondei)ngareng;
satu = sangaren su taune
kanana-yune
Abadi : timai
sikakawusane
Abah : puntoro; meng-kan = pa - motong papantua”
Abai : kaangan (tee);
meng - kan = timai kalesang;
ter- nabiar
Abang :
ikaka”,to nayakang
Abdi : ata,aingka’en
Abis(habis) : nakawuse, tatee
Abjad :
a,b,c,d,e, dll
Abonemen :
nulangganan
Abrak :
mika
Absah :
nawotong, tunga-tungar
Absen : timai nayuma
Abses :
nana, nunanae
Abstrak : timai kaporapo
Abu :
awu
Abu – abu :
abu = awu,awuan
Abuan :
1).tian,wowa”en 2).pum-bambuyan pustaka,
Abuhan : itik (i lemah)
Abuk :
kamu”,awu = tahi gergaji
Acak : 1).liwoi,solo”-solo
woyang 2).saa timai si
atorene
Acang :
to mamamontol
(protokol)
Acap :
nilopou nuake;-kali = makarakarakel
Acar :
acar
Acara :
1).atoran nu pesta 2).muperkara
Aci : raai, mundai;
2)topong watata”kayu isaa
Acuan :
abuan, pamamiho” an kukis
Acuh tak acuh :
ngonto wengel, timai si parduli
Acum,meng :
muloso, mamaksa
Acung,meng-kan :
manintak (lima)
Ada : one,
kaya;meng=mapawuya ngonto nginto
kaya, loontingine
Adab :
sihadat; kurang = kurang ajar
Adakala :
pakusale
Adang, meng :
mulukar; peng= lalawe” to pulawe
Adanya, demikianlah :
te muaheeta
Adapun : te rapa (ne)
Adas :
aneis
Adat : kanaramen;-
istiadat = to memang
kinanaramente
Adegan : nayang to
papawuya
Adem :
kunas, masau”
Adik : tuari, ituari
Adikodrati : to taalos
marange” timai kaiki”an tomato
Adil :
timai manumbuka, pusuka-suka
Adinda : ituari to kahili-hilir
Adon (an) : to pikayo”wu
pinukul meng – i = muhoyang,
mamukul
Adu 1).ber
: nutatuli; 2).gulat = mulalengker
3).puwawula”
4).tenaga = Muaonsof; 5).meng = mulapor; 6). Ber = matikil,malolo 7).per – an =
patatikilan
Aduh, meng :
mungki(ngki), mapaaroi, mapa arei
Aduhai : ado a, aroi a
Aduk, meng :
mangoyo; campur = nusompai, suka
yo”pisompai
Adun : ralu, rumalu,
rimalu
Afiat :
mapiho” pundamen
Afiun :
apiun madat, candu
Agaraga : memperagakan =
mameei contoh,
mapawuya, munturo
Agak :
1).pai rapa; ada-nya = pai one rapa;
2).manakup wae
Agama :
puwiaen maator; one to puwawaye”an
Agan, ber- : mamiki-mikir,
murararekenan, manimba-
nimbang
Agar, supaya :
ema”to
Agar – agar :
agar – agar
Agen :
ahen, ito mangangurus
Agih, meng – kan :
mutia, tian
Aguk :
to waye” sukauhe, kalong
Agul, meng – kan :
manintak awak, mundayou awak/sise
Agung :
lowen, mundayou, mundange
Agustus : wulan agustus
Ah :
ah, adoh
Ahad :
hari duminggu
Ahli : 1). Tahanak;
2).nginto pandei/naajar nginto
mataton maya-Mayane
Aib : kairangen, one
naha” meng-kan = mapairang,
napairang
Air :
ake – bah = runuk; beku = eis; muka = ruup;
pasang = mamuling;
Seni = yas; buang = lumias/mungkulo; gelembung = kalabu;tanah = wanua
kinatomatan/kinajadian; ber - =ma ake, mangae’
Ajaib :
kaerang
Ajak : soson; - an = to
panoso, to puyur, to
pundinganen
Ajal :
papatei
Ajar : ajar(en)=
sikolan; kurang = kurangajar, timai
sihadat; bel =
Mamaca to pinangajar; meng = mengajar,
mameei pengajaran
Aji, meng :
mangaji
Ajidan :
ajudan, to mamamewei
Akad :
janji – nikah = janjian sawun to nakaweng
Akal :
akal, ralen, ambu’, ponti, pandei mangakal
Akan : mu atau men;
menyanyi = mukantar;-pergi =
mentamai
Akar : hamu”;kayu =
hamu’ngkayu;-bahar =
komansilan
Akas :
bijak, pandei
Akbar :
taalos lowen, taalos marange
Akhir : sukakawusane; ber
= nasoie; ter = to
nasamuri, kasamuriane
Akhirat :
puwiaen samuri
Akhlak :
hadat
Aki :
akuu
Akibat :
balase kaneren
Akor :
akur = akor
Akrab :
susa mutatananen, taalos maam piho”an
Aksara :
hurup, patik
Aksen :
katiliran tinggi taute to ua”en/soongan
Aksi :
tungka, saika = ringka
Aku : 1).ya” 2).meng =
mengaku, mauman to tunga
tungar
Akur :
akur
Alam : wawontana; meng-i
= nakapundampe,
kinaliuante
Alamat : 1).
Tanda ne 2). Tampa ne
Alan – alan :
tomapapaluhai
Alang : lalawe”; ber-an –
silawe”; - kah bagusnya =
ado
Alas : tawuaken,
wila’en;- meja = taplak; tiada ber –
an = timai si sebabme
Alat :
pakakas; memper = piniho” pakakas, katondon
Album :
tampa nu potrek
Alias :
to tunga-tungar
Alim :
pandei, siagama
Alis :
kining
alkitab :
Kaal
Allah :
To kawasa
Andalkan(tumpuan) :
Ta tusa’
Andeng-andeng : Ela
Andil : Andel
Angan; kenangan-angan :
Mamikir to timai ren one
anggap : Paantungaren
anggaran :
Mangator balanja
angguk : Karu
mengangguk : Kumaru
Berangguk-angguk : Ku maru-karu
Anggur; menganggur :
Timai ji leinuaten; we’ tamai mai
angin :
Wae’
Angin puyuh : Limpusus
angka :
Momor
angkasa :
Langi’
Angkat(tinggikan) :
Sintak;sange’an
Angkat(merapikan) : Simpangen
Angkat(dengan
sendok) : Saup
Angkat(dasi
api) :
Ambon
Angker :
Kataku’anen
Angkuh : Kerayau
Angkut(dengan kendaraan) : Sasok wu
ewongan
angus :
Tatilukan
Ani-ani :
Papuntas
Aning-aning(lebah besar) : Lintawuan
aniaya :
Apis
Menganiaya :
Mengapis
Akainiaya : Niapijan
anjing :
Kapuna
Anjing
hutan : Longkoi
Anjing
gila :
Kapuna puyu
Anjur : Tundalen
Menganjurkan : Menundalen
ahoa :
Wakaku
Antar(tuntun) : Wewei; ntus
mengantar :
Mantus
Antarkan(menyuruh) : Nturle
antara : Sula’
Antara
lain : Mu sula’sene
Perantara(penghubung) : Waker
Antem : Sabunu’
berantem :
Musasabunu
almanak :
Kalender
Almarhum(laki-laki) :
Moanei tonalei
Almarhuma(perempuan) : Wawuinei to nalei
Alat(kenyal) :
Lanut
Alpa(tidak hadir) :
Alpa
Alu(alat untuk menumbuk padi) :
Alu
Alu(alat untuk tumbuk cabai) :
Laluwak
Amanat : Tatuun; uman
Amat(sangat) :
Taalos
Mengambang : Timimbau
mengambek :
Maparuru
Ambil(pegang lalu bawa) : Mangala
Ambilkan(dekat) : Ala-lemai
Ambilkan(jauh) :
Ala;lemai tee
Ambilkan(diatas) :
Ala lemai to suwawou ne
Ambruk : Maolo
Ampan kelapa : Kepa nyu
Ampan
endapan kopi : Kepa ngkopi
Amplas : Wulas
Amplop : Amplop
Ampun :
Ampuns
Minta
ampun : Macampung
Amuk; mengamuk :
Marongan
Anak :
Anak
Anak-anak :
Tosasio
Beranak :
Manjanak
Peranakan(kandung) :
Kombong
Peranakan(berdara
campuran) : Susu
Anak
emas : Anak to talos kakilir
Anak
tiri :
Anak tiri
Aneam :
Aang
Menganeam : Anuaang
Andai :
Ara’
Seandainya :
Ara’ ne
Andal : Arapen
Andalkan :
Puarapen
Anting-anting :
Nganting-nganting
Antre : Tintuui
Mengantre :
Mutatintuui
Antuk :
Pakel
Teranluk :
Napakel
Antuk(tidur) :
Na lolo’
Mengantuk :
Taa lolo’
Anus :
Tungkui
Anut :
Tuui
Menganut : Tumuui
Anyam : anam;sah
Mengayam : Manganam;masah
Anyer :
Lanik;malanik
Apa? : Apa?
Menyapa :
Makura
Apa boleh buat :
Pa kura-kura ren
Apa ini :
Apa tii
Apa itu :
Apa tee
Apa kabar : Kuntan
pakura
Apa mau dikatakan :
Apa ren topauman
Apa saja : Apa to one
Apabila :
Kaneren
Apa lagi :
Apa ren
Apes(tidak penting) : Soe
Api :
Pektung
Apit(jepit dasi dua sisi) : Sepe’
Apkir : Afker
Aplus :
Mu wulas
Apung : Natimbou
Mengapug :
Timinbou
Arah :
Watong
Mengarah :
Muwatong
Searah :
Nuwatong
Arak(minuman) :
Tipas
Arang(tampurung) : Woeng rara
Arang(belanga) : Woeng
Berarang : Ka woe-woeng
Areh(santan kental) :
Tokoru/tikoku
Awal :
Polaian
Berawal : To polaian
Awan :
Awan/Winawa/kabut
Awan
hitam :
Awan makupal
Awas :
Awas/kapia
Awas
kamu : Awas ikumu
Awasi;mengawasi :
Mulukar nginto manginuaten
Awet(tidak mudah rusak) : Taang/masaki
Awar-ngawur : Kinuwaten to tumai si kabutulan
Ayah :
Yamang
Ayah
angkat : Yamang to binaku
Ayah
kandung : Yamang to tutune
Ayah
tiri : Yamang larua
Ayah
baptis : Yamang sacani
Ayak :
aya
Mengayak : Mangaya
Ayakan : Aya-aya
Ayam :
Manuk
Ayam
jantan :
Manuk ea
Ayam
betina :
Manuk wawini
Ayam
hutan :
Manuk loloh
Ayam-ayam(unggas
warna coklat) : Weris
Ayam-ayam(unggas
kaki panjang) : Totak
Ayun :
Kumbe; woyaren
Berayun :
Mukumbe
Ayunan(untuk orang dewasa) :
Wawoyaren
Ayunan(untuk bayi) : Bue-bue
Azab :
Songsara
Azimat :
Pape’ nn undam pulawe’ awak
Bb
Bagi bagi saya : Wisi ya`
Bagi bagi dua : Purua
Bagikan : Putalia
Bagian :
Wowa
Bagus : Kanya
Dibaguskan
: Kanyaen
Bahagia : Senang
Bahas : Sungkul
Membahas
: Sarungkul
Bahasa ; bahasa
daerah :
Tingi makatana`
Bahaya :
Bahaya
Bahkan (malahan) : Na`tando
Bahu : Paluka
Baik (kelahuan) :
Matulir
Berbaikan :
Maampiho`an
Membaik
(mulai pulih) : Na aman te
Membaik
(mulai sembuh) :
Mapiho`e
Kebaikan
: Sulis
Perbaikan
:
Piho`an te
Se
baiknya : Ara` sua` ne
Bait Allah :
Gereja
Baja : Waja
Bajak : Pajeko
Membajak
:
Mamajeho
Bajik :
Piho`
Kebajikan
:
Tomata mamiho` to kuilon
Bajing : Mbising
Baju : Paka`
Baju
bayi :
Loyor
Baju
pengantin pria :
Bishap jas
Baju
pengantin wanita : Sloyor
Bak mandi :
Tampapundandenonan
Baka ; alam baka :
Puwiaen samusi
Bakak ; membakak
(hewan) : Sumusu
Berbakak (burung)
: Sumuru
Bakal : To majadi
Tak
bakalan : Limai majadi
Bakar (jagung) :
Tunu (lirunu)
Membakar
:
Mutunu
Bakar (sampah) : Pasan
Terbakar
(kebun) : Masoof
Terbakar
:
Mapus
Bakau :
Posi-posi (loharo)
Baki :
Baki
Bakpao : Biapong
Baku ; baku
hantam : Mu papa er
Bakul (besar) :
Paso
Bakul (kecil) :
Lowak ; Limpusory
Balai ; balai ;
balai :
Aemponan
Balai pertemuan :
Tampa paaimunan
Balap ; balapan
: Musasalui
Balas :
Balas / suwan
Balik :
Wiling
Balik baju :
Pu wiling
Berbalik
(menghadap balik) :
Mutali
Terbalik
(kendaraan) : Ma lulis
Terbalik
(baju) : Nuwiling
Menbalikkapan
:
Magule kaneren
Balik lagi :
Musaulena
Nanti
balik lagi :
Menmusaulena
Baling-baling :
Wayas
Balok (bagunan) :
Balak ; salawak
Balut :
Perban ; ilei
Bambu (pada
umumnya) :
Bulu
Bambu
betung :
Kuan
Bambu
untuk masak lemang :
Lulu`
Bambu
perling (disayur) :
Uwung
Bambu
lemiang (joran) :
Dondoang
Ban :
Pape`
Bandara
(pelabuhan laut) :
Labuang
Bandara (udara) :
Linsar
Bemiel : Tingkai ;
lawung
Bando :
Bandow
Bandul : Mawoyaren
Banjau : Banjau
Bangga
: Senang
Bangkang : Landeng
Bangkit : Wna`
Bangkrut : Napata
Bangku : Wangkun
Bangun : Wna`
Bangunkan
: Papa wna`le
Bangunkan
saya : Papa wna`le ya`
Sudah
bangun (dari tidur) :
Mu wua`e
Sudah
bangun (sudah ditempat tidur) :
Talu talusir
Bangun
saja : wua`le
Membangun :
Mamanjan
Banjar ;
berbanjar :
Mubasir
Banjir : Sumuk
Bantah ;
membantah :
Maki pu ala`
Bantal : Alenen
Bantal guling : Alenen sapupu
Banting : Lengker
Terbanting
: Malengkur
Bantu : Tulung
Membantu
:
Tumulung
Banyak :
Bakel
Kebanyakan
: Masakil
Bapak (orang tua)
: To hahusang
Bapak (ayah) :
Yamang
Baptis :
Sarani
Bapak baptis :
Yamang sarani
Ibu
baptis :
Yuma nsarani
Bara (api) :
Tu
Barang kali :
Pei rapa ne
Barat :
Surapen
Barat daya :
Surapen to ware
Barat laut :
Surapen to raye
Bareng :
Muhaamung
Baring ;
berbaring :
Matikil
Baringkan :
Papatikil
Terbaring
:
Natikil
Pembaringan
: Patatikilan
Baris ; berbaris : Murite
Sebaris
: Surete
Barter :
Balante`
Baru :
Wuu
Barusan :
Wu wuu
Masih
baru : Wu wuu sen
Bas :
Bas ; tukang
Basah :
Maetak
Basahi :
Etaken
Basi
: Wilis
Sudah
basi : Na wilis e
Basmi : Pusaken
Basu (cuci) : Pepe has
Barung : Woka
Batal : Timai muwali
Batang :
Watang
Terbatas
:
Sahan lee
Batas (sifat) :
Pusaran
Berbatasan : Mujasara
Batrei : Batrei
Batok kelapa : Rasa
Batu : Watu
Batu asah : Aeoh
Batu bata : Tela
Batu kali : Watu lantung
Batuk : Sukol
Batuk nyair : Sumukol timai manito
Bau : Momou
Bau busuk : Momou mawuk
Bau pesing :
Momou yan
Bau tengi : Momou singi
Bant : Bout
Bawa : Ehom ; ewong
Membawa
: Mangehom ; mangewong
Bawa (juru) : Ehom le ; ewong le
Terbawa
:
Kina tuehom ; kinatuewan
Pembawaan
(siliap) :
Kanasamen
Bawah ; dibawah
pohon :
Su lalanganen
Dibawah
kalong :
Su lalonganen
Kebawah
(berjalan) : Mapatana
Bawahan :
Sulowos
Bawang putih :
Wawang
Bawang merah : Lansuna maamu`
Daun
bawang : Lansunan
Baya ; sebaya :
Musuntuwo
Bayam :
Wawa
Bayang : Tuton
Berbayang :
Manunton
Terbayang
: Makapekir tonajadi
Ter
bayang bayang :
Kongan makapuki tonyad
Bayar :
Wauran
Membayar
:
Mamar
Terbayar
:
Mawayre
Bayi laki-laki :
Torario moanei
Bayi perempuan :
Torario wawinei
Bayung : Wawoka
Bekan :
Tanggongan
Beban :
Beban ; tui
Bebek :
Wewek
Beberkan :
Pangintaton
Beberapa :
Ere pira
Becek : Lapotak
Beda : Na singkahion
Berbeda : Timai nusuka
Membeda
bedakan :
Timai pusuka suka
Bedah :
Hohaen
Bedak
: Pupur
Berbedak : Mamupur
Bedeng : Badeng
Bedo` : Kelop
Bedung : Loyor
Begadang : Maaranmata
Begini saja : Muahi ele
Begitu : Muahi
Begitu saja : Muahi ele
Bego` : Wula
Beha : Kutang
Bekal : Walun
Bekap : Tongliop (manongkop moong)
Bekas :Tanda
Berbekas : Tinandan
Bekuk : Sikuk
Membekuk : Mamili
Bel (sepeda) : Giring-giring
Bela/membela : Lukas – melukas
Belah (kelapa) : Wuka
Belah (kayu) :
Sungsang
Belah ; sebelah : Sumbuka
Sebela,
menyebela :
Suru mbuka
Sebelah
kanan :
Suwotong kuanen
Sebelah
kiri : Suwotong koi
Belai :
Elo’
Belakang :
Lihur
Belakangan :
Samuri
Belakang badan :
Su likur
Membelakangi :
Tu malikur
Bolalak
: Mungkili
Membelala’
: Pungkila`an
Belalang :
Lokon
Belalang hujan : Sindip
Belam api :
Maunai
Belanda :
Walanda
Belang :
Sempalan
Belang belang :
Korotai
Belanga :
Kurin
Belanja : Balanjang
Belasting :
Blasting
Bela sungkawa :
Ndingan makapundam swsah
Belati :
Sasohel
Belatung :
Ulir anyik
Belar :
Blao
Belencong :
Pakuwel
Belerang :
Walilang
Beli :
Wili
Membeli
:
Mambili
Belikan
(menyuruh) : Pambalian le
Belimbing :
Lumpias
Belimbing botol :
Lumpias wolel
Beling :
Plesko (pecahan kaca)
Belinjo
: Rangkuli
Belit : Wir
Membelit
:
mawiran
Belok
: Lengko
Berbelok
: Marlengko
Berbelok
belok : Onaale-alengko
Belokan
:
Palengkoan
Bilolo :
Kulinca’
Belalang :
Walulang
Belum :
Femai
Belum
ada : Timai nen one
Belum
banya : Timai nen nuwai
Belum
bole : Timai sua ne
Belum
datang :
Timai nen leuna
Belum
matang (ikan) :
Timai nen naluha
Belum
matang (buah) : Timai nen matasak
Belum
lama ini : Timai nen manayun
Belungkang (daun
kelapa) :
Kaekes
Beluntas :
Balontas
Belut : Kasihi
Bembam (bakar
ubi) :
Muluket su awu malaso
Benah :
Ator
Berbenah :
Mengator
Benalu : Kayu masupang
Benam ;
terbenam (matahari) : Sumurap
Benang : Bola
Benar :
Tungar
Benci :
Binci
Bendera :
Wanca
Bendunglaur :
Sepel
Bengap (tdk
berbunyi nyaring) : Mungungaul
Bengis
: Norowan ; manapitan
Bengkak :
Ihik
Membengkak
: Umitik
Bengkalai :
Mabiar
Terbengkalai
:
Nabiar e
Bengkarung :
Kumbalakating
Bengkok :
Wengkol
Bengkokkan :
Puwengkol
Bengong (binjam) :
Mahaya
Benih :
Urine
Bening : Matinau
Benjol : Niwu
Bentok
: Mutando
Bentang : Wunghar ; wita
Terbentang
: Nawangkar ; nawida
Bentol :
Untik
Bentuk
: Njone ; hio
Bentur : Tali
Terbentur
:
Natuli
Berbenturan :
Mutatuli
Benyak
: Mapoyo
Berak : Nungkulo
Beranda : Gandasia
Berangkat saja : Muwua’ele
Sudah
berangkat :
Mu wua’ e
Berani :
Waani
Pemberani
: Tolos waani
Berantakan : Talamburang
berapa (hanya) : Sangapa
Berapa (banyak) :
Pira
Beras :
Wias
Beras jagung :
Wias wokan
Berat :
Mawaa’
Keberatan
(beban) : Mawaa’los
Keberatan
(tdk setuju) :
Kawaa’en
Beres : Nasolusui’e
Membereskan :
Mangantor mbaya nasoi
Berewok :
Kumian
Beri :
Wei
Memberi
:
Mamei
Berikan :
Soo’le
Berikan saja :
Wei le
Beri – beri :
Bere – bere
Berita :
Kabar
Beritahu :
Pengintaton
Berkat
: Cho ; kamang
Berontak :
Makipulawang
Bersih (tdk
kotor) :
Bersi
Bersih (kebun) : Malisei
Bersihhan (utian)
:
Bersian
Bersin : Muwunan
Berunang : Paroco
Besar : Kanling
Besar (uluran) : Lowen
Agak besar : Maoyong
Beri : Oaseir
Bersilah : Bersilah
Beslit : Besloit
Cc
Cetak batako/kue : Pel
Mencetak batako /kue : Ma pel
Dicetak batako /kue : Pi pel
Cocok /pas : Nuwotong
Cukur : kii
Mecukur : Mangii
Dicukur : Kinii
Tercukur : Kinatukii
Cukur rambut kepala : Kaur
Cukur kumis : Kaur
Sudah dicukur : Ki naure‘
Cukup : Su’me/sua’ne
Curi : Langon
Mencuri : Lumongon
Suka mencuri : Tolongan
Coret : Karis
Mencoret : mangaris
Dicoret : Kinaris
Tercoret : Kinatukaris
Cermin bayangan : Paroma
Cerai : Sundou
Bercerai : Musundou
Di cerai kan : Simindou
Tepisakan jauh karnah tugas : Masintawang
Cuci baju : Mamepe paka
Cuci piring : Manguras pingkan
Cuci tangan : Mangomok
Cuci muka : Mangoop
Cangkul (alat) : Patu-patu
Mencangkul : Muwakap
Sudahdicangkul : Winakape
Cangkul disawah : Mamungka
Akan mencangkul : Menwakalen
Cucibaju : Mamepe
Cucipiring : Menguras
Cucitangan : Mengomok
Cucimuka : Mangoop
Membersihkan anus bayi/cebo : Mangilu
Cucioto : Manguruoto/tempatcucioto : pangangurasenoto
Cubit : Manguruk
Cubit pipi : Mamisili
Dapat cubit : Kinakuru (bukankarenadihukum)
Akan dicubit : Eremenkuru’anku
Cium : Arik
Mencium : Mangarik
Minta cium : Maki arik
Cium tak sengaja : Kinatuarik
Akan mencium : Ere’menarikanku
Cium aroma : Mamoumaunanam
Aroma busuk : Mamoumawuuk
Cuka saguer : Tua’
Cucur : Kukis (campurtepungbras+gula+air)
Curah : Umi’
Mencurahkan : Manguwi’
Dicurahkan : Ni uwi’
Akan dicurahkan : Menuwi’an
Cabang : Panga
Bercabang : Mupapanga
Cabut : Kos
Mencabut : Makos
Dicabut : Kikos
Tercabut : Nakos
Cabut rumput dikebun/sawah : Mahilamu
Cantik : Malagu
Bagus : Kanya ; ki’ilo
Indah (bumi) : Makakayang
Cari : Silau
Mencari : Mansilau
Dicari : Sinilau
Cari-cari : Silo-siloaan
Caritahu : Kumakinak
Cerita : A asaren
Bercerita : Mangasar
Akan kuceritakan : Men kupangasar
Campur : Kayo’
Mencampur : Mangayo’
Dicampur : Kinayo’
Tercampur : Na kayo’e
Sudahtercampur : Mu kayo’e
Akan tercampur : Men kayo’an/men pukayon
Coba : Onsou/onsof
Mencoba : Mengonsof
Dicoba : Ni onsoan
Coba-coba : Onsou-onsoan
Dd
Dada : Rak
Daging : Sii
Daging orang : Sii tomata
Dagu : Arei
Dalam tanah : Suoon tana
Dalam rumah : Suoon bale
Dalam kelas : Su kelas
Dalam hati (perasa) : Sukarekenan
Darah : Malunsa
Damai : Dame
Danau : Ranau
Dansa : Ransa
Berdansa : Maransa
Mari berdansa : Wntele maransa
Dapat : Umpan
Mendapat : Makaumpan
Kedapatan : Kinasomaken(dapa riki)
Di dapat(sudah) : kinaumpake
Darat/duania : Wawontana
Datang : Naa
Datanglah : Naale
Kedatangan tamu : Kinayuman sakei
Sudah datang : Kunaae
Pendatang (orang) : Nginto mayayuma
Sesekali : Pu tata kusa
Kadang kadang : Malawa-lawa
Daun (tumbuhan) : Tuwo
Daun pisang : Tuwo mbusak
Daun ubi jalar : Tuwo mbatata umakap
Daun ubi kayu : Tuwo mbatata kayu
Dekat : Maehe’
Mendekat : Mangehe’
Baku dekat : Muka ehe’
Tetangga rumah : Sne’he mbalei
Demam : Sain darunman
Dengar : Ringi
Mendengar (nasihat) : Rumaringi
Dapat dengar/sudah : Kinaringi
Dengar-dengaran : Matatonsinqau
Mendengkur : Mamaing
Dengkur : Maing
Depan(runah) : Su saroanen
Diam (aba-aba) : Mangkunasen ,makatanak
Berdiam tak bersuara : Maka katanak(diam-diam)
Ketika ditanya : Katanaktanak
Biar/biarkan : Senile wayale
Biarkan saja : Patanaken,wi katanakan
Dingin : Mapapum
Air dingin : Ake masau
Dingin-dinginan : Masau
Doa : Sumbayang, kinawi
Berdoa : Musombayang, makinawi
Duduk : Empo
Silakan : Empole
Terduduk : Na empo
Tempat duduk : Aiemponan
Ee
Enau : Akel
Es : Eis
Entahlah : Ka’le
Ember : Emer
Enyah : Kereke
Enam : Num
Elus : Olus
Entah : Oton
Empat : Pa’
Endap : Ralu’
Empulur : Sosak
Enteru : Timumun
Ekor : Tolai
Ejek : Soseren,Rondos
Ekonomi : Poong Puwiaen
Emas : Wulaun
Emak : Yuma’
Embun : Namu
Empuk : Malowo’
Ecer : Ta kaei
Eceran : Muwiliputaunsa
Edar : Wei pangiris
Eja : Baca
Mengeja : Mamacahurufputaunsa
Ejek : Sosere ;auwian
Mengejek : Manonsere ;manyawu
Ekos : Tolai
Mengekos : Tumolai
Elok : Leindak
Mengelok : Lumindak
Elang : Wanea
Elus : Elo ;sapu
Mengelus : Mengelo, manapu
Mengelus – elus : Onangelo – ngelo
Enak : Yuma
Emas : Wulawan
Ember : Namu
Berembun : Namuan
Emosi : Sosof
Empang : Ranam
Empat : Pa
Perempatan : Ralen to mu pa
Seperempat : Pipa (basiempat)
Empedu : Puru, pai
Emperan : Rangkawalei
Empuk : Malowo
Empunya : Makaanu
Emut : Kunyam (makanan di tahan di mulut)
Mengemut : mangunyam
Enak : Maunanam
Enam : Nam
Berenam : Ere num
Encer : Ma ake
Encoh : Supi
Endap : Tumpangmuwungka
Mengendap – endap : Tumpangmawungku-wungku
Endap (air) : Halu
Mengendap : Numalu
Enggak : Tiasa
Enggan : Nisi ;hahe – hahe
Engah : Mahaindak
Terengah – engah : Makai – kaindak
Engkau : Ikau
Entah : Tando ;aton
Mengentak : Muntato
Enteng : Maan
Eram (ayam) : Empo ;simake
Mengeram : Memponan ;nirimak
Erang ;mengeram : Mungli
Erat (pegangerat) : Upianmangupi
Erat – erat : Upian
Mengerti : Asti ;mangarti
Es : Eis
Esa : Taunsa ;saunsa
Esok : Taawi
Keesokanharinya : Suiwina
Etikel : Karekenanmatulir
Eyang : Yuwo ;pacuwoan
Ff
Faedah : Guna
Fajar : Lawaken
Fana : Onakakawus
Fanatik : Susa Woloian
FasihLidah : Taretek
Film : Felem
Firasat : Miatem
Firman : Sasinow
Fikir : Fikir
Filing : Feleng
Fitnah : Loi
Flu : Supunan
Fundasi : Pandasi
Foto : Potrek
Faham : Mataton Maya-Mayane
Fakultas : SikolahMarange’
Fantasi : PikiranToTimairenKapiho
Fraksi : Sangkaluwaken, Partei
Gg
garing(karenadisangrai) : angkas
garam : asin
garami : asinan
ganggu : awu’
gelisah(perasaantidakmerasasedap) : balisa
gaga,tegap : gaga
gajah : gaja
gambar : gambar
gawang : gol
getah : goro
guru/pendidik : guru
goring/sangrae : horeng
gula : halu
gulaputih : halumawuro
gulamerah : halumaamu’
gunting : hunting
gosok : Isuh
geliat : kaana’
hanyasedikit : wukaci’
gelembung udara dari dalam : kalabu’
gali : kali
goyang : kalu’
gatal : katil
garuk : kau
gerak : kepe
gerakkirikanan : murukepe
gigit : kiki
gelitik : kile’
goyang : kiling
goyangkirikan : kumili-liling
goyang : kiru
gelap : kokap
gelapsekali : mukokap los
gelepar : kolas
gelangpada kaki : kulalu
gantung : Kumbai
gali : kur
gulung : lakun
habis : langas
gurau : lawior
gerakperlahan : laya
gua : liang
genangan air : linau
guling : lulir
gulung/linting : lulun
gemuk : malungko
gusi : ngisi
guntur : ruluk
gemuknya : saper
gemuksekali : kasaper-saper
gigitakberaturan : tungka
gigibersusun : tungkar
gonggong : uwu
gantung : wai’
gundahgulana : mawunduh
gendut,buncit : wutek
Gadai : Gade
Gagah : Pasung
Gagal : Tumaimowolu
Gagang : Pulu
GagangPisau : Pulu Mpisau
GagangTombak : PuluMbilak
Gagap : Matuho’ tuho
Gagasan/Ide : Uman
Gagu : Wawo
Gairah : Giang
Gait : Sangkong
Gajih : Warewes
Galah : Tatoek
Galak (suka Marah) : Horowan
Galak (buah) : Makakataku
Gali : Kua
Gampang : Gampang
Gampar : Tukap
Gandeng : Kele’
Gang (Lorong) : Strat
Ganggu : Trosol
Ganjal : Baji
Ganjal/Tongka : Tombol
Ganjil : Timai Na Suka’
Ganteng : Pasung
Ganti : Saluan/ansau
Gantung (di Paku) : Waye’
Gantungdiri : ManyantaHontong
Garam : Asin
Gardu : Pos
Garengkung : Rie-Rie
Garing : Ma’angkas
Garis : Kasis
Garpu : Porok
Garu(alatpertanian) : Sisir
Garuk : Ka’au
Gasang : Giang
Gatal : Makatil
Gawang : Gol
Gaya : Stan
Gayung : Sasaup Ake
Gayut : Nawawaye’
Gebu : Tuwaa
Gedek : Pitale’
Gedi : Gedi
Gedor : MundalaiPapuna’
Gegas : Soong
Geladak(kapal) : Lunas
Gelasah : TiwouE’e
Gelayapan : Ngas-Ngasan
Gelasah : Kalero
Gelambir : Koyo’
Gelang : Kulalo
Gemuk : Malangko
Genang : Liwoong
Tergenang : Maliwoong
Genangan Air : Malinow
Genap : Napulus
Geneet (dariatas) : Tilir
Geneet (darisamping) : Kipi
Gendong (di dada) : Sapupu
Gendong (di punggung) : Saengkel
Genggam : Kungkum
Segenggam : Sukungkum
Genit : Makaringan
Genta : Tahintungan
Gentayangan : Tumulak
Gepeng : Plat
Gerabah : Kure’
Geragon : Makas
Menggeragon : Makakas
Gerah : Masoso
Geraham : Wunga
Gerak : Makakas
Bergerak : Masoko
Gerayang : Elo’
Menggerayang : Mangelo-ngelo’
Gerbang : Papuna’lowen
Gereja : Gereja
Gerendel : Grendel
Geretan : Macis; Steker
Gergaji : Gergaji
Gerigi : Rogi
Bergerigi : Barogi
Gerhana : Makarao
Gerinding : OrgolToCupan
Gersang : Usuk
Gerimis : Umendeende
Gerinda : Pangangeohan
Gerobak : Roda
Gersang (kering) : Matingka
Gertak : Mamatahu
Gerutu : Muhuhu
Gesek : Luluri
Geser : Peo
Bergeser : Namoh
Getah : Pulu
Bergetah : Mupulu
Getar : Hutu
Bergetar : Hunutu
Getoh : Matuk
Getuk : Kukuis
Gigi : Isi
Giat : Mateteer ;makendan
Gigil : Tutur/marua
Menggigil : Aumutur
Gigit : Kiki
Menggigit : Mangiki
Digigitanjing : Kinikikapuna
Gila : Mangangiki
Gulir : Muaaaus
Gincu : Senengken
Ginsul (tanaman) : Mutuwe
Ginsul (dinding) : Mut
Girang : Sanang, lameh
Giring : Wewei, arak
Gitar : Hitar
Giur : Siwik
Tergiur : Masiwik
Menggiurkan : Makakasiwik
Goda : Tintiman
Menggoda : Manintim
Godam : Martelu
Gampal (gigi) : Amku
Gongong : Rope
Menggonggong : Mu uwu
Goni : Kasong
Garden : Gasdeng
Goreng : Horeng
Menggoreng : Manggoreng
Penggorengan (alat) : Tacu
Gores : Kasir
Menggores : Mangasir
Tergores : Makaris
Goringso : Kalumunga
Gosok : Mangailis
Gosong – gosong : Solo – solo woyang
Gorong – gorong : Leput
Gosok : Iso
Menggosok : Mangarro
Gelantung : Waye
Bergelantung : Muwaye
Tergelantung : Muwaye
Gelap : Muli
Gelar : Asen
Gelas : Glas
Geledek : Ruluk
Batugeledek : Sunduluh
Geleng – geleng : Ku mililing
Gelepai : Prawai
Menggelepai : Muwawai
Menggelepai (ikan) : Sumalakukuf
Geleset : Mawuru
Menggeleset : Mangiintawuwu
Geletak : Rupa
Tergeletak : Marupa
Geli : Manglilian
Geliat : Kaana
Menggeliat : Mukaana
Gelincir : Ondo
Tergelincir :Maondo
Gelilik : Kile
Gelitik (kerbau) : Mapasoa
Galuga : Sempa
Gemar : Kanaramen; kahewa
Gembil : Malungku
Gembira : Senaus ;laurah
Bergembira : Manenang
Gembok : Slot
Gemetar : Tumutur
Gempa : Sinu
Bergempar : Maoya ;sangka, nasingka
Hh
hitam : itum
hitam sekali : maitum los
hanya tersenyum : wi’ imangisi
hapus : iro
hidung : irun
harap : himata
hari minggu : duminggu
hancur : enes
hamba/budak : ata
hati : atei
hati-hati : ate-aten
hiasan dari daun enau madu : arkus
hanya diberi sedikit : niasalen
habis : kawusa
habiskan : kawusan
hari : konoan
habis : rundas
hadap : saru
hormat : sihi’
hari mendatang : sumop
hambur : tear
hentakan kaki : tando’
hancur : tumak
hancur luluh : natumak
hanyut : yandur
Halangan : wala’
Hahasen : Pasir
Hajar : Ajar, pukul
Hak : Alat merend
Haka : Roboh
Hakap : Jalur
Haku (aku) : Pemalas
Haluang : Haluan pada kapal/perahu
Hama’ : Pulang dari petualang
Hambak : Kekayaan
Hamis : Amis
Hampoi : Banyak orang asing tidur disatu tempat
Hantong : Gantung
Hao : Sekat pada bubu
Haoro : kunji dirak
Hapi (api) : Tanda larangan
Heang : Antara dua palu
Hian (ma’) : Lembur
Huihui : Kueel
Hilamun : Rumput ditanaman
Hilir : Kasih sayang
Himakap : Menjalar
Huinaku’ : Berusaha
Himanga : Menyanga
Huinata : Harap mu, mengharapkan
Himatang : Tanda pecah
Himenga : Menyongkang
Hinto : Sejenis rumput temali
Hio : Rupa
Hoha : Sembeli
Hohui : Injak
Homo : Udang kecil
Horas : Wakil
Horeng : Goring
Hosa : Asma
Hotu : Iris
Hoyang : Aduk
Huhup : Uang bantuan pelaksana acara-acara keluarga
Hukup : Peluk
Hula : Gula
Hulai : minta
Humaha : Tergesa-gesa
Humahap : Merayap
Humanya : Menyanga
Huna : Hina
Hunang : Utang
Hundum : Ricuh
Hunting : Gunting
Hare : Letur kebawa
Huum (uum) : Celup
Habis : Langan, kawus
Habiskan : Pakakawusan
Makin habis : Meke’makawus
Kehabisan : kinakawusan
Penghabisan : Kasamulian
Hadang(dola) : somaen
Hadap : Sasu
Menghadap : Sumasu
hadiri : One
Hafal,menghafal :Apal-apal
Hajar : Paes
Hak(berhak) : Hak
Halaman : Kintal
Halang(pele) : Lawe’(mulawe)
Terhalang : Nalawe’
Halus : Lunak
Harta : Kapunyaan
Harum : Maunanam
Hasus : Musli
Hati : Aleu
Heboh : Maoya
Helm : Helem
Henti : Munto’
Hias : Prong
Menghias : Prong
Hibur : Ibor
Terhibur : Na ibor
Hidang : Salawir
Hidung : Irun
Hidung manjung : Malor irun
Hidup : Muwa
Kehidupan : Puwiaen
Hijau : Mulunow
Menghilang : umurap
Hilir mudik : Lamai mai
Himpit : Sepo’
Hina,menghina : Sosere,manosere
hindar : Su mewe
hirau : Pandung
Hisap(rokok) : Manosop
Hisap(tebu) : Sisil
Hitam : Maitum
Hitamkan : Papailum
Hitung : Cap
Menghitung : Mucap
Hitung-hitungan : Musaseken
Hiu : Kumboling
Hormat(pada ibu bapak) : Pilir
Hormat(tangan dipegang) : Masihi
Saling hormat : Musasihian
hubung : Umpu’
Hujan : Taili
Kehujanan : Tinaican
Hulu : Ulu
Huma : Wulelen
Huruf : Hurup
Hutan : Walung hayu
Hutan bakau : Posi posi
Hutang : Utang
Mengutang : Bon; Hayung
Ii
Ikat saja disana : Akir le sene
Isi : Ansak
Isi perut ikan yang sudah di olah : Bakasang
Ikat : Bikis
Ingsut : Ensong
Injak : Hohoi
Ijuk enau : Kampuhan
Ikan : Kinas
Ikan dilaut : Kinas su tasik
Ikan di danau : Kinas su ranau
Ikan gabus,ikan air tawar : Uun
Ikan pari : Nyoa
Ikan kecil-kecil di air tawar : Sapa’
Ikan tongkol : Cakalang
Ikan tude : Ewa
Ikan tongkol : Cakalang
Ikan pari : Nyoa
Ikan dilaut : Kinas su tasik
Ikan di danau : Kinas su ranau
Ikan kecil-kecil di air tawar : Sapa’
Irik : Kusu
Intip : lingai
Iring : Mewei
Istri atau suami : Sawa
Ingat : Taandum
Ikut : Tuu’
Ibu : Uma’
Inisiatif : Uwu
Iring : Wewei
Ikat : Wikis
Ibu terhormat : Yarong
Ibu : Yuma’
Ini dia : Daa
Itu bukannya dekat; jauh : Ege’ le
Itu bukannya dekat; jauh : Ehe’le
Ikat erat-erat : Hakir
Ikat : Haku’
Iris muoto – mengiris : Hoto
Ikat kuat-kuat; mu’ihon-kuat,tegar : Ihon
Ia yang disayangi : Inam
Ipar : Ipa’
Ijuk : Kampuhan
Intip : Lur
Injak;kinatulatak-terinjak : Lutak
Ibu : Ma’
Ini dia : Nda
Isi; kaoo-berisi : Oo
Iris,sembelih; muoto-mengiris,menyembelih : Oto
Ikat pinggang : Pape’
Isikan; mamumpun-mengisikan : Pumpun
Isi perut,usus : Tinai
Ikat saja disana : Akir le sene
irik : Kusu
Intip : lingai
Iring : Mewei
Istri atau suami : Sawa
ingat : Taandum
ikut : Tuu’
ibu : Uma’
Ikan gabus,ikan air tawar : Uun
inisiatif : Uwu
iring : Wewei
ikat : Wikis
Ibu terhormat : Yarong
ibu : Yuma’
Ini dia : Daa
Itu bukannya dekat; jauh : Ege’ le
Itu bukannya dekat; jauh : Ehe’le
Ikan tude : Ewa
Ikat erat-erat : Hakir
Ikat : Haku’
Iris muoto - mengiris : Hoto
Ikat kuat-kuat; mu’ihon-kuat,tegar : Ihon
Ia yang disayangi : Inam
Ipar : Ipa’
ijuk : Kampuhan
intip : Lur
Injak;kinatulatak-terinjak : Lutak
ibu : Ma’
Ini dia : Nda
Isi; kaoo-berisi : Oo
Iris,sembelih; muoto-mengiris,menyembelih : Oto
Ikat pinggang : Pape’
Isikan; mamumpun-mengisikan : Pumpun
Ikatan yang mudah terbuka : Sansu’
Isi perut,usus : Tinai
Iha : Pemalas
Ihe : Sudah
Ihi’ : Sejenis tanaman seperti pisang daunnya
Ihon : Kuat, teguh
Ii (muii) : Jual keliling
Ii’ (parigii’) : Penguat agar tidak goyang
Iki’ : Ikat
Ila (maila) : Liar
Ilar : Gilas
Ilu : Ceko’ brsihkan
Ilau : Sisa padi dalam kas
Ilus : Isap udara karena kepedesan
Imanen : Keyakinan
Imangase : Mereka
Imangisi : Tertawa senyum
Imatan : Sangat diharapkan
Imalai : Berusaha
Imbiki : Pendek
Imitik : Bengkak
Imoi : Mau beroleh semua
Imok : Bahan yang sudah tersedia
Imukur : Jiwa
Imun : Kumpul
Indale : Napas
Indi : Cincin
Inding : Yang dilarang makan
Indong : Menyendiri
Inkai : Suruh
Inte’ : Kira-kira
Intian : Sakit karena luka
Into’ : Berdiri
Intu : Turun
Ino : manik-manik
Inum : Minum
Ipoi : Padi yang ditiup angin rebah berhindihan
Ini : Muipi
Ipo : Mereka ditempat gelap
Irang : Malu:
Iro : Hapus
Irun : Hidung
Irupan : Kolai, keladi yang berwarna coklat
Isai : Siapa
Ising : Hormat
Isha : Gosok halus
Itum : Hitam
Isap : Irup
Iuik : Terkejut
Iwun’ : Ada pertanda
Iya : Semut (laga)
Iya’ : Saya
Iyen : Sentuh
Iyile : Kecil
Jj
Ayam jantan : Manuk ea
Jantung pisang : Puso
Jarum : Pangke’
Jarak (pohon) : Balacae
Jaring : Pukat
Jas : Biskap
Jatuh : Nawo
Jatuh (buah) : Na nawo
Jatuh (dari meja) : Nanawo
Jauh : Marau
Berjauhan : umarau
Menjauh : Na karau
Kejauhan : Ma nasau
Jawab : Singkap
Jeblos (ta isi) : Na ook
Jedot, kejedot : Na wangku
Jegal : Salempangen
Jejaka : Maungura
Jejer (barete) : Mu rete
Jelangkung : Jonlangkung
jemput : Manoma
Jemuran (baju) : potinting
Jengkeng : Onuwungku
Jepit : Sipi
Terjepit : Na sipi
Penjepit : Sa sipi
Jerami : Ndami
Jerat : Sangkong
Terjerat : Na sangkong
Jerat (penangkap ayam) : Sayapir
Jerat berjuran : Wotos
Jereng : Skel
Jerigen : yergen
Jerunih : Matinow
Jeroan (isi perut) : taripang
Jeruji : Ram
Jeruk : Limu
Jeruk bali : Sumbu
Jerumus, terjerumus : Na ondo
Jigong : Tai ngisi
Jijik : Matiwer
Jika : Ore’
Jilat : Lewa
Menjilat : Mu lewa
Jimat : Pa eretan
Jinak : Ma aro
Jingkrak-jingkrak : Mu erinto cinotook
Jiplak : Klat
Jiwa : Mu kur
Jodoh : Mu par
Jolak, menjolak : To ek, manoek
Jongkok, berjongkok : Wungku’ muwungku
Jongkok (pantat terangkat) : Tumungku’
Joran : Dondoang
Jual : Wili
Berjualan : Mu wili
Juga : Ren
Kamu juga : Kumu ren
Saya juga : Ya’ ren
Berjauhan : umarau
Menjauh : Na karau
Kejauhan : Ma nasau
Jawab : Singkap
Jeblos (ta isi) : Na ook
Jedot, kejedot : Na wangku
Jegal : Salempangen
Jejaka : Maungura
Jejer (barete) : Mu rete
Jelangkung : Jonlangkung
jemput : Manoma
Jemuran (baju) : potinting
Jengkeng : Onuwungku
Jepit : Sipi
Terjepit : Na sipi
Penjepit : Sa sipi
Jerami : Ndami
Jerat : Sangkong
Terjerat : Na sangkong
Jerat (penangkap ayam) : Sayapir
Jerat berjuran : Wotos
Jereng : Skel
Jerigen : yergen
Jerunih : Matinow
Jeroan (isi perut) : taripang
Jeruji : Ram
Jeruk : Limu
Jeruk bali : Sumbu
Jerumus, terjerumus : Na ondo
Jigong : Tai ngisi
Jijik : Matiwer
Jika : Ore’
Jilat : Lewa
Menjilat : Mu lewa
Jimat : Pa eretan
Jinak : Ma aro
Jingkrak-jingkrak : Mu erinto cinotook
Jiplak : Klat
Jiwa : Mu kur
Jodoh : Mu par
Jolak, menjolak : To ek, manoek
Jongkok, berjongkok : Wungku’ muwungku
Jongkok (pantat terangkat) : Tumungku’
Joran : Dondoang
Jual : Wili
Berjualan : Mu wili
Juga : Ren
Kamu juga : Kumu ren
Saya juga : Ya’ ren
Kk
Kekang : taang
Kelabang : lipan
Kelabu : Awuan
Kelak : Samusi
Kelakar : Lawior
Kelapa : Nyu
Kelapa muda : Nyu mangere
Kelelawar (semua jenis) : Paniki
Kelelawar kecil : Sangkulere
Kelelap : malamise
Kelentong : Kumbutak
Kelereng : Kanikir
Keliling, berkeliling : Mongkoliwu
Kelilipan (mata kena debu) : Mapuling
Kelim : Som
Mengelim : Musom
Kelok, berkelok kelok : Melengko lengko
Kelom : Klom
Kolombeng (kue) : Kolombei
Keluak (sayur) : Pan
Keluar : Lumompo
Kemah : Dasing
Kemarin : Kaneat
Kemarin pagi : Kaneat malili
Kembali : Mangale
Kembalikan : eir, musier
Kemeja : Kameja
Kemenakan : Pakanaken
Kemenyan : Kamanyang
Kemiri : Kamiri
Kena : Nantua
Kenapa : Makura
Kemari : Kamari
Keneang (effat) : Masoong
Kencang (lewat) : Maupi
Kekencangan : Lalas maupi
Kencing : Lumias
Terkencing : Malimias
Kendali, terkendali : Tu kaatos
Kendur (tidak tegang) : Lomey
Kenek : Kenek
Kening : Kining
Kentara : Nacaya
Keuntungan : Tetengkon
Kenyal : Larut
Kenyam, mengenyam : Kunam, mangunam
Kenyang : Nawisu
Kekenyangan : Mana` mawisu
Kepalan tangan : Kungkum
Kepala : Timbonan
Kumbang : Logong
Kepit : Sepe`
Kepiting : Katang
Keponakan : Pakanaken
Kera : yaki
Kerabu : Karawu
Kerah (baju) : Kerak
Keranda : Wawolengan
Kerangka : Rangka
Keranjang : ranjang
Kesan : Makuli`
Mengesan : Nakuli`
Kerawat (hetak) : Nawuko
Kurenyut, mengerat : Mokowiwi
Kerikil : Krikil
Kening : Malingka
Mengering : Matingka
Keris : Kowi (kris)
Keriting : Korol
Mengeriting : Mukorol
Kerja, bekerja : Kinoaten, manginuaten
Pekerjaan : Panginoatenin
Kertas : Kartas
Kerumit, mengerumit : Supa, manupa
Kerupuk : Karupuk
Keseleo (tergilir) : Wiol
Kesima, terkesima : Nahaga
Ketan : Pulu`
Ketok (ketiak) : Kayak
Bulu ketek : Utak kayak
Katapel : Katipol
Ketimun : Katimu
Keting (kaki-tumit-betis) : Wakulali
Ketuk, (pintu) : Tengko, menengko
Kikir : Sikakar
Kikir (alat) : Kikir
Kipas : Kayat
Berkipas : Mengkayat
Kiri : Knoi
Kismis : Krenten
Kita : Kami, kite
Klep : Klep
Kobohan : Pangangomokan
Kacar katir : Mutaer
Kocok (kartu) : Koco`
Kocok (mengaduk) : Kayo`
Kokoh (terpancang) : Muihon
Kokok, berkokok : Kumutuk
Kolak : Kala`
Kolam ikan : Hanou
Kolekte : Kolet (derma)
Kompor : Konfor
Kompres : Kompres
Kontan : Kontang
Koper : Valis
Kopling : Kopleny
Koprol : Wolosungki
Korek api : Macis
Koreng : Kala`
Kotek, berkotek : Kumutok
Krislen : Saani
Kuala : Aune
Kualat : Katula
Kuali : Umping
Kuap : Ngoyat, mengoyat
Kuar (anak kutu) : Konoar
Kuar : Kuas
Kuasa : Kawasa
Berkuasa : Kumawasa
Kuat : Tohas
Se kuat-kuatnya : Mangintokan
Kubur : Kubur
Kucing : Nyong
Kuda : Kayawo
Kudis : Kudis
Kuduk : Kembo`
Kue : Kukis
Kue lapis : Balapis
Kul apam : Kukis apang
Kue lemper : Lalampa
Kue pastel : Panada
Kule : Pasangan
Kuku : Kuku
Kukus, mengkukus : Kukus, mengkukus
Terkulai : Malomai
Kulis : Tsofol
Kulit (membalut daging) : Pisi
Kumbang bertanduk : Logong, tumbiduk
Kumbang nyiur : Logong
Kumis : Kumi
Berkumis : Kumian
Kumpul : Imun
Berkumpul : Maimun
Kumur : Momo
Berkumur : Maimemo
Kunci : Kunsi
Mengunci : Mangunsi
Terkunci : Makunsi
Kuning : Masisi
Kuntilanak : Poncana
Kunyah : Mama
Mengunyah-ngunyah : Mu mama
Kunyit : Kundir
Daun kunyit : Tuwo kundir
Kupas (kelapa) : Mamunu`
Kuping : Tongkaya
Menguping : Manong kaya
Kura-kura (dilaut) : Tutasuga
Kursi : Kadera gempoma
Kurung : Cpo`
Kurungan : Knung, alar
Kusen : Konseng
Kabar : Kabar
Kaca : Kaca
Kacang : Kacang
Kacang merah : Brenebon
Kadal : Liwang
Kado : Kado
Kaget : Na iwik
Kail : Aopos
Kail-kail : (tatigo)
Kain : Ta woak
Kain : sarong
Kais mengais : Ma kas
Kait (terkait) : Masangkong
Kakak : Kaka’
Wadah : tampa to pindupan
Kekang : taang
Kelabang : lipan
Kelabu : Awuan
Kelak : Samusi
Kelakar : Lawior
Kelapa : Nyu
Kelapa muda : Nyu mangere
Kelelawar (semua jenis) : Paniki
Kelelawar kecil : Sangkulere
Kelelap : malamise
Kelentong : Kumbutak
Kelereng : Kanikir
Keliling, berkeliling : Mongkoliwu
Kelilipan (mata kena debu) : Mapuling
Kelim : Som
Mengelim : Musom
Kelok, berkelok kelok : Melengko lengko
Kelom : Klom
Kolombeng (kue) : Kolombei
Keluak (sayur) : Pan
Keluar : Lumompo
Kemah : Dasing
Kemarin : Kaneat
Kemarin pagi : Kaneat malili
Kembali : Mangale
Kembalikan : eir, musier
Kemeja : Kameja
Kemenakan : Pakanaken
Kemenyan : Kamanyang
Kemiri : Kamiri
Kena : Nantua
Kenapa : Makura
Kemari : Kamari
Keneang (effat) : Masoong
Kencang (lewat) : Maupi
Kekencangan : Lalas maupi
Kencing : Lumias
Terkencing : Malimias
Kendali, terkendali : Tu kaatos
Kendur (tidak tegang) : Lomey
Kenek : Kenek
Kening : Kining
Kentara : Nacaya
Keuntungan : Tetengkon
Kenyal : Larut
Kenyam, mengenyam : Kunam, mangunam
Kenyang : Nawisu
Kekenyangan : Mana` mawisu
Kepalan tangan : Kungkum
Kepala : Timbonan
Kumbang : Logong
Kepit : Sepe`
Kepiting : Katang
Keponakan : Pakanaken
Kera : yaki
Kerabu : Karawu
Kerah (baju) : Kerak
Keranda : Wawolengan
Kerangka : Rangka
Keranjang : ranjang
Kesan : Makuli`
Mengesan : Nakuli`
Kerawat (hetak) : Nawuko
Kurenyut, mengerat : Mokowiwi
Kerikil : Krikil
Kening : Malingka
Mengering : Matingka
Keris : Kowi (kris)
Keriting : Korol
Mengeriting : Mukorol
Kerja, bekerja : Kinoaten, manginuaten
Pekerjaan : Panginoatenin
Kertas : Kartas
Kerumit, mengerumit : Supa, manupa
Kerupuk : Karupuk
Keseleo (tergilir) : Wiol
Kesima, terkesima : Nahaga
Ketan : Pulu`
Ketok (ketiak) : Kayak
Bulu ketek : Utak kayak
Katapel : Katipol
Ketimun : Katimu
Keting (kaki-tumit-betis) : Wakulali
Ketuk, (pintu) : Tengko, menengko
Kikir : Sikakar
Kikir (alat) : Kikir
Kipas : Kayat
Berkipas : Mengkayat
Kiri : Knoi
Kismis : Krenten
Kita : Kami, kite
Klep : Klep
Kobohan : Pangangomokan
Kacar katir : Mutaer
Kocok (kartu) : Koco`
Kocok (mengaduk) : Kayo`
Kokoh (terpancang) : Muihon
Kokok, berkokok : Kumutuk
Kolak : Kala`
Kolam ikan : Hanou
Kolekte : Kolet (derma)
Kompor : Konfor
Kompres : Kompres
Kontan : Kontang
Koper : Valis
Kopling : Kopleny
Koprol : Wolosungki
Korek api : Macis
Koreng : Kala`
Kotek, berkotek : Kumutok
Krislen : Saani
Kuala : Aune
Kualat : Katula
Kuali : Umping
Kuap : Ngoyat, mengoyat
Kuar (anak kutu) : Konoar
Kuar : Kuas
Kuasa : Kawasa
Berkuasa : Kumawasa
Kuat : Tohas
Se kuat-kuatnya : Mangintokan
Kubur : Kubur
Kucing : Nyong
Kuda : Kayawo
Kudis : Kudis
Kuduk : Kembo`
Kue : Kukis
Kue lapis : Balapis
Kul apam : Kukis apang
Kue lemper : Lalampa
Kue pastel : Panada
Kule : Pasangan
Kuku : Kuku
Kukus, mengkukus : Kukus, mengkukus
Terkulai : Malomai
Kulis : Tsofol
Kulit (membalut daging) : Pisi
Kumbang bertanduk : Logong, tumbiduk
Kumbang nyiur : Logong
Kumis : Kumi
Berkumis : Kumian
Kumpul : Imun
Berkumpul : Maimun
Kumur : Momo
Berkumur : Maimemo
Kunci : Kunsi
Mengunci : Mangunsi
Terkunci : Makunsi
Kuning : Masisi
Kuntilanak : Poncana
Kunyah : Mama
Mengunyah-ngunyah : Mu mama
Kunyit : Kundir
Daun kunyit : Tuwo kundir
Kupas (kelapa) : Mamunu`
Kuping : Tongkaya
Menguping : Manong kaya
Kura-kura (dilaut) : Tutasuga
Kursi : Kadera gempoma
Kurung : Cpo`
Kurungan : Knung, alar
Kusen : Konseng
Kabar : Kabar
Kaca : Kaca
Kacang : Kacang
Kacang merah : Brenebon
Kadal : Liwang
Kado : Kado
Kaget : Na iwik
Kail : Aopos
Kail-kail : (tatigo)
Kain : Ta woak
Kain : sarong
Kais mengais : Ma kas
Kait (terkait) : Masangkong
Kakak : Kaka’
Ww
Wabah : rampoiWadah : tampa to pindupan
Yy
Ya (Allah Tuhan) : o Uwo’ To Kawasa
Yahudi : Yahudi
Yahya : Yohanis
Yaitu : ToItte
👍👍
BalasHapusmantap.
BalasHapus